Heb je je ooit afgevraagd of je pijn op dezelfde manier voelt als anderen? Zijn er mensen die pijn sneller of intenser voelen dan anderen? Kortom, zijn we allemaal gelijk als het op pijn aankomt?

Deze vraag houdt veel onderzoekers al enkele jaren bezig. De gemakkelijkste manier om hierop te antwoorden zou zijn een groot aantal mensen te werven, hen in een identieke situatie te plaatsen en hen te vragen hun pijn te noteren. En dit is precies wat een Amerikaanse psycholoog deed. Hij recruteerde meer dan 300 mensen, plaatste een 48° verwarmingsoppervlak tegen hun huid en vroeg hen hun pijn te beoordelen op een schaal van 1 tot 100.

En de verschillen zijn gewoonweg astronomisch, waarbij sommige mensen ondraaglijke pijn rapporteerden terwijl anderen weinig of geen pijn voelden. Hoewel deze resultaten indrukwekkend zijn, weerspiegelen zij misschien niet de verschillen in gevoel, maar eerder het feit dat sommige mensen meer bereid zijn om hun pijn kenbaar te maken dan anderen. Uit een studie bleek bijvoorbeeld dat mannen bij dezelfde stimulatie de neiging hadden de gevoelde pijn te verminderen als de experimentator een vrouw was, in vergelijking met de toestand waarin de experimentator een man was.

Maar hoe kunnen we de pijn van een persoon inschatten zonder hem te vragen hoe hij zich voelt? Om deze vraag te beantwoorden moeten we teruggaan naar de grondbeginselen van pijn.

Wanneer een stimulatie te intens is, activeert zij gespecialiseerde zintuiglijke receptoren, nociceptoren genaamd. Deze nociceptoren produceren een elektrisch signaal, een actiepotentiaal genaamd, dat naar het ruggenmerg en vervolgens naar de hersenen gaat. In de hersenen zullen verschillende regio’s worden geactiveerd, de situatie analyseren en mogelijk een pijngewaarwording produceren.

Vóór dit laatste stadium bestaat pijn niet, het is slechts een nociceptief signaal dat door de hersenen volledig kan worden genegeerd en niet tot pijn kan leiden. Het is dus op het niveau van de hersenen dat de pijn ontstaat en daarom besloot dit team van onderzoekers de reactie van de hersenen te meten om na te gaan of deze van persoon tot persoon verschilde.

Daarom hebben zij een groot aantal mensen gerekruteerd en op hen dezelfde stimulans toegepast. Vervolgens vergeleken zij de hersenactiviteit van de meest gevoelige deelnemers met die van de minst gevoelige deelnemers.

En dit is wat zij vonden: verschillende regio’s waren significant actiever bij de meer gevoelige deelnemers.  Een van deze gebieden is de primaire somatosensorische cortex, die een soort lichaamskaart voor de hersenen is. Dit is een speciaal gebied waar elke regio van het lichaam zijn eigen patch heeft, meer of minder groot, waardoor we weten waar de pijn vandaan komt als we gewond zijn. Er zijn ook verschillen waargenomen in de anterieure cingulate cortex, die betrokken is bij de productie van negatieve emoties in verband met pijn.

Interessant is echter dat er geen verschillen werden gevonden in de thalamus. Wat is de thalamus? Het is de ingang van alle zintuiglijke informatie naar de hersenen. Volgens de auteurs betekent dit dat de door het lichaam geproduceerde elektrische boodschap bij de deelnemers vergelijkbaar was en dus niet de bron is van de waargenomen verschillen. Het is dus in de interpretatie van de nociceptieve boodschap, op het niveau van de hersenen, dat de verschillen hun oorsprong vinden.

Waarom gedragen onze hersenen zich dan niet allemaal op dezelfde manier bij pijn? Zijn deze verschillen reeds bij de geboorte aanwezig of treden zij in de loop van het leven op? We hebben nog niet alle antwoorden over de verschillen in pijn, maar studies hebben al aangetoond dat een deel van de verschillen door genetische factoren kan worden verklaard en dus mogelijk al vanaf de geboorte aanwezig is. Maar dit verklaart niet alles, verre van dat. Ook leeftijd kan een rol spelen, evenals geslacht, sekse, culturele en etnische afkomst, sociale klasse en persoonlijkheid.

Kortom, we zijn niet allemaal gelijk als het op pijn aankomt, integendeel. Elke persoon voelt, percipieert en interpreteert pijn op een manier die uniek is voor hem of haar, en die ook kan variëren naar gelang van de tijd en de context.